تحرير:ارشد اقبال
څښکال چې ټول ملک کښې په يوه ورځ روژه شوه نو اولس په دې فيصله ډيرې خوشحالې کړې وې ۔ بيا چې پنځلس روژې تيرې شوې نو خلقو يو بل نه دا پښتنې شروع کړې چې آيا د تير کال پشان به ټول ملک کښې يو اختر هم اوشي اوکه نه؟خلقو ته څه پته وه چې څښکال به ملک کښې په يو ورځ اختر خو لرې خبره، ملک کښې به درې درې اخترونه کيږي ۔ او بيا ټولو خلقو اوليدل چې ملک کښې بعضې خلقو د اتوار په ورځ، د بعضې د ګل په ورځ اود وفاقي حکومت اختر د نهې په ورځ وو ۔ ملک کښې درې درې اخترونه ولې اوشو؟ نن به په دې معامله د رڼا اچولو کوشش کوو۔
په نهه ويشتمه روژه يعنې په يکم مئي د اتوار په ورځ مرکزي اوصوبائي رويت هلال کميټيانو غونډې رابللې شوې وې، چې مقصد ئې د وړوکي اختر يعنې د شوال مياشت ليدل او بيا د وړوکې اختر او يا يوه بله روژه نيولو فيصله کول وو۔ دې حوالې سره د مرکزي رويت هلال کميټې غونډه اسلام آباد کښې رابللې شوې وه او هم دې ځائې نه داسې ښکارېده چې څښکال يو ځل بيا په يو ورځ اختر ممکن نه ښکاري ۔ د هغې وجه دا وه چې تير کال مولانا عبدالخبير آزاد پيښور کښې د مرکزي رويت هلال کميټې غونډه رابللې وه او بيا ئې د اختر اعلان کړې وو۔ تير کال هم مرکزي کميټې ته دا ستونزه رامخې ته وه که چرې دوي هم د مفتي منيب الرحمان پشان کراچۍ کښې غونډې کول شروع کړل نو ټول ملک کښې به په يو ورځ د اختر مسئله چرې هم حل نشي ۔ هم د دغې وجې مولانا عبدالخبير آزاد دا اعلان کړې وو چې هغوي به خپلې هڅې جاري ساتي چې ټول ملک کښې په يوه ورځ روژه او اختر شي ۔ ولې دا هڅې صرف تير کال او بيا څښکال په يو ورځ روژې پورې محدود پاتې شوې ځکه چې څښکال دوي هم د مفتي منيب الرحمان پشان يو ځل بيا د خېبر پښتونخوا سرکاري رويت هلال کميټې شهادتونه تسليم نکړل او نه ئې د تير کال پشان د صوبائي رويت هلال کميټې شهادتونو تصديق لپاره انتظار اوکړو ۔
چې کله د خېبر پښتونخواصوبائي رويت هلال کميټې سره د مولانا عبدالخبير آزاد رابطه اوشوه نو هغوي ورته اووئيل چې مونږ ته د شوال د مياشتې شهادتونه خوراغلي ولې تصديق ئې لا پاتې دې ۔ بجائے د دې چې مولانا عبدالخبير آزاد د صوبائي کميټې د شوال مياشتې ليدو شهادتونو تصديق لپاره څه وخت انتظار کړې وې، هغوي داسې اونکړل او اعلان ئې اوکړو چې ملک کښې چرته هم د اختر مياشت په نظر نه ده راغلې ، لهذا د ګل په ورځ يعنې دوئمې مئي به ديرشمه روژه وي او د نهې په ورځ په دريمې مئي به وړوکې اختر نمانځلې شي ۔
په دې موقع چې کله عبدالخبير آزاد نه دا پښتنه اوشوه چې مرکزي رويت هلال کميټې د پيښور صوبائي کميټې سره رابطه شوې نو هغوي اووئيل چې زمونږ رابطه نه کيږي، پکار خو دا وه چې صوبائي کميټې سره رابطه نه کيده نو لږ شان انتظار به ئې کړې نو ممکنه وه چې ټول ملک کښې به د زياتره خلقو يو اختر وو او درې درې اخترونه به چرې نه کيدل ۔
بلخوا د مذهبي چارو وفاقي وزير مفتي عبدالشکورهم په دې موقع ميډيا سره خبرې کړې وې او وئيلي وو چې مرکزي رويت هلال کميټې ته په خپله فيصله نظر ثاني کول پکار دي، هغوي اووئيل چې پيښور کښې يو سل ديرش شهادتونه راغلي نو بيا پکار ده چې مرکز او خېبر پښتونخوا کښې هم په يو ورځ اختر اوشي ۔ مفتي عبدالشکور دا هم وئيلي وو چې رويت هلال کميټي خپلواکه ده او زه ورته هيڅ قسمه هدايت نشم ورکولې۔
تير کال د پيښور ،قلعه عبدالله او چمن درې شهادتونو باندې مولانا عبدالخبير آزاد د وړوکي اختر اعلان خړې وو ولې څښکال خېبر پښتونخوا کښې يو سل ديرش شهادتونه اوشو خو مرکزي کميټې تير وختونو پشان يو ځل بيا دغه شهادتونو باندې يقين اونکړو او نتيجه ئې دا راووته چې ملک کښې يو او دوه نه بلکه درې درې اخترونه اوشول ۔
سوات،دير، بونير او شاؤ خوا نورو سيمو نه داسې هم خبرونه راغلې چې يوکور کښې د چا اختر وو او د چا نه وو، د سړک يو طرف ته اختر وو او بل طرف ته نه وو ، د دې ټولې لانجې ذمه وار يقيناََ چې مرکزي رويت هلال کميټي ده ۔ چې کومې طريقې سره به مفتي منيب الرحمان فيصلې کولې، څښکال يو ځل بيا هغه شان فيصله شوې ده ۔
بله دا چې څښکال مرکز کښې د مسلم ليګ او پيپلز پارټې اتحادي حکومت جوړ شو او خېبر پښتونخوا کښې د پي ټي آئي حکومت دې، نو يو وجه دا هم ده چې کله هم مرکز او خېبر پښتونخوا د جدا جدا سياسي ګوندونو حکومت وي نو بيا ټول ملک کښې په يو ورځ روژه او اختر ډير ګران شي ۔ تير کال مرکز او خېبر پښتونخوا کښې دپي ټي آئي حکومت وو نو ټول ملک کښې په يوه ورځ روژه او يوه ورځ اختر وو، څښکال هم ټول ملک په يوه ورځ روژه وه ولې بيا چې حکومت بدل شو نو ملک کښې درې درې اخترونه اوشول ۔ هم دغه شان چې کله خېبر پښتونخوا حکومت صوبه کښې د اختر اعلان اوکړواو ضلعي انتظاميې باندې ئې کوڅه په کوڅه اعلانونه اوکړل نو صوبه کښې د بعضې مذهبي جماعتونو مشرانو مرکز سره د اختر کولو اعلان اوکړو ۔
د دې دلائلو نه دا خبره څرګنديږي چې ټول ملک کښې په يوه ورځ روژه او اخترکولو کښې د سياسي ګوندونه کردار اهم دې ،چې دوي غواړي نو په يو ورځ روژه هم کيديشي او په يوه ورځ اختر هم،خپل سياست لپاره سياستدانانو ته د خلقو مذهبي عقائدو سره لوبې کولو نه ډډه پکار ده ۔ چې ملک کښې په يوه ورځ روژه او په يوه ورځ اختر شي نو حقيقت کښې خلق په صحيح معنو کښې خوشحاله وي، او چې جدا جدا ورځو باندې روژه او اختر شي نو روژه او اختر خو اوشي خو د خلقو په مخونو د خوشحالې آثار په نظر نه راځي۔ سياسي ګوندونه بائد په دې سوچ اوکړي ۔
سکون کے لمحات نصیب ہوئے۔ قیام امن کے بعد قبائلی علاقوں میں ترقی و خوشحالی کو یقینی بنانے اور عوام کی محرومیاں دور کرنے کے لیے حکومت پاکستان نے 2018 میں آئین کی 25ویں ترمیم کے تحت ان تمام قبائلی ایجنسیز کو صوبہ خیبر پختونخواہ میں ضم کرکے اضلاع کا درجہ دے دیا۔